Forteczny cmentarz wszystkich wojen w Modlinie

Tak jak Twierdza Modlin jest obiektem zupełnie niezwykłym, tak niezwykły jest cmentarz forteczny znajdujący się na jej przedpolu, przy drodze prowadzącej do Modlina od strony szosy gdańskiej i nowego lotniska.

Próbując  dowiedzieć się o tym miejscu nieco więcej, niż można wyczytać na tablicy przy bramie, trafiałem wciąż na sprzeczne informacje, a poskładanie ich w spójną i zwięzłą całość nie było wcale łatwe. Ale spróbuję… A pierwszą istotną sprawą jest, że choć twierdza wybudowana przez Rosjan służyła Rosjanom przez z górą 80 lat, nie ma tu Rosjan.  Pochowani są na fortecznym cmentarzu prawosławnym, znajdującym się w Modlinie Nowym, daleko, w stronę Pomiechówka. Jest on bardzo zaniedbany i czeka na opiekę, wszak także to zabytek… Na cmentarzu wojennym pochowani są… wszyscy inni.

Stuletnie początki

Niewykluczone, że cmentarz wojenny w Twierdzy Modlin został założony równolegle z powstaniem pierwszych umocnień w okresie wojen napoleońskich, a pierwszymi tutaj pochowanymi byli członkowie załogi, która broniła Modlina przed Rosyjską armią w 1813 roku. Nie ma tu jednak ani ich grobów, ani grobów zmarłych podczas budowy twierdzy. Istnieje więc także pogląd, że cmentarz założono dopiero w 1915 roku i grzebano na nim żołnierzy armii niemieckiej i rosyjskiej poległych w czasie pierwszej wojny światowej. Z tego okresu zachował się jednak tylko jeden pomnik z szarego piaskowca, mogiła zbiorowa siedmiu żołnierzy poległych w czasie szturmu fortu nr XVI. Innych upamiętnia pomnik ? metalowy krzyż ze starą tablicą i napisem: 1914-1920 Pamięci poległych i zmarłych żołnierzy tu pochowanych.

Polegli w wojnie bolszewickiej

Najstarszymi grobami polskich żołnierzy jest ponoć dziewięć mogił legionistów przebywających w twierdzy w latach 1916-1917, w czasie tzw. kryzysu przysięgowego. Te jednak umknęły mojej uwadze. Natomiast ogromna jest kwatera poległych w czasie wojny polsko-rosyjskiej w sierpniu 1920 roku. Bitwa Warszawska zakończona Cudem nad Wisłą toczyła się na przedpolu twierdzy, wielu rannych  zmarło w szpitalu wojskowym w Modlinie. Kwatera żołnierzy polskich liczy 325 mogił oznaczonych betonowymi krzyżami z imionami i nazwiskami pochowanych. Cmentarz został doszczętnie zniszczony w 1945 roku, w latach 1995-97 zrekonstruowany.